Dwutygodniowy czas pracy kierowcy (90 godzin czy 120 godzin?)

Bardzo często dostajemy pytanie brzmiące jak wyżej, ale w rzeczywistości rozmawiamy o dwutygodniowym czasie pracy kierowcy w rozumieniu „czasu jazdy dwutygodniowym, czyli 90 godzin”. Slang komunikacyjny w transporcie drogowym, wśród kierowców zatrudnionych w firmach transportowych upraszcza znaczenie wielu definicji przez co jest trudniej dobrze zrozumieć pytanie, a w konsekwencji wprowadza się w błąd osobę pytającą, a potem – jak w głuchym telefonie – nieporozumienie idzie w świat!

Zatem – czym się różni czas pracy kierowcy od czasu jazdy w dwóch tygodniach?

Oba sformułowania są zdefiniowane w przepisach, są powiązane ze sobą, ale jednak oznaczają całkiem różne sytuacje i różne zakresy kontroli czasu pracy kierowców. Z jednej strony analizy czasu pracy kierowców samochodów ciężarowych przeprowadza się na podstawie Rozporządzenia WE 561/2006 i w tym przypadku mówimy o dwutygodniowym czasie jazdy (prowadzenia pojazdu), który jest ograniczony do 90 godzin. W dosłownej analizie czasu pracy kierowców – należy sięgnąć do przepisów Ustawy o czasie pracy kierowców, w której określono maksymalny czas pracy w tygodniu na 60 godzin, co pośrednio przekłada się na 120 godzin pracy w dwóch tygodniach. Ustawa wdraża do porządku prawnego zapisy Dyrektywy 2002/15/WE – zatem dokładnie takie samo ograniczenie pracy kierowcy znajdziemy w tej Dyrektywie. Stosujemy jednak bezpośrednio przepisy Ustawy o czasie pracy kierowców.

Warto też zbierać różne opinie i analizy o czasie pracy kierowcy oraz ustawowe definicje:

Art. 6. 1. Czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności:
1) prowadzenie pojazdu;
2) załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem;
3) nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym;
4) czynności spedycyjne;
5) obsługę codzienną pojazdów i przyczep;
6) inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy;
7) niezbędne formalności administracyjne;
8) utrzymanie pojazdu w czystości.
2. Czasem pracy kierowcy jest również czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca pozostaje na stanowisku pracy kierowcy w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że pkt 2 wymaga działania i określenia przez samego kierowcę, czy dany okres jest czasem, gdy nie jest w stanie określić czasu oczekiwania (np. widząc w kolejce 3 pojazdy i wiedząc, że czas rozładunku jednego wynosi 30 minut, można oszacować czas postoju na 1,5h i wówczas ten czas jest znany mniej więcej).

Podobnie gdy dyspozytor informuje kierowcę o czasie oczekiwania na zlecenie, np. że potrzebuje około godziny, aby ustalić z klientem szczegóły ładunku – wówczas taki czas oczekiwania dla kierowcy jest czasem dyspozycji płatnym 100% stawki, ale nie jest już czasem pracy. Kierowca odpowiednio do tej sytuacji oznacza aktywności na tachografie w postaci tzw. „koperty”, a nie „młoteczków”.

c.d. Ustawy:

3. Do czasu pracy kierowcy wlicza się przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy kierowcy wynosi co najmniej 6 godzin.

pkt 3 mówi o sposobie „płacenia” za przerwę w pracy. Jest oczywiste, że przerwa w pracy nie jest wykonywaniem czynności pracy, tylko wlicza się (do wynagrodzenia – przyp. autora) tak samo jak wynagrodzenie za pracę. Przerwa w pracy nie może generować naruszenia norm pracy, powodować naliczenia pracy w nadgodzinach lub być uznana za przerwanie przerwy 45 minutowej zdarzeniem innej pracy.

Czas pracy kierowcy zawiera w sobie czas prowadzenia pojazdu

Czas prowadzenia pojazdu jest częścią większej całości, jaką jest czas pracy kierowcy. Oznacza to, że czas pracy zawiera w sobie czas jazdy oraz dodatkowe czynności, np. załadunek, obsługa pojazdu, prace administracyjne. Do czasu pracy kierowców nie zalicza się odpoczynku dobowego, odpoczynku tygodniowego oraz przerw w pracy i dyspozycji. Taka szczegółowość definicji wymaga precyzyjnej komunikacji nawet jeśli pytanie wydaje się proste i szybkie oraz jest zadawane w potocznym języku wśród kierowców.

Treść odpowiedniego paragrafu z Rozporządzenia 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. określa maksymalny czas jazdy w dwóch tygodniach, czyli między poniedziałkiem g. 0:00 a niedzielą g. 23:59 (na końcu drugiego tygodnia):

Art. 6, pkt 3. Łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin.

W tym samym artykule, jest również mowa o tygodniowym czasie jazdy (również mylnie określanym mianem tygodniowego czasu pracy kierowcy), który wynosi 56 godzin.

2. Tygodniowy czas jazdy nie może przekroczyć 56 godzin i nie może skutkować przekroczeniem maksymalnego tygodniowego czasu pracy ustalonego w dyrektywie 2002/15/WE.

Odrębnie określone są zasady, gdy kierowca wykonuje pracę (czyli jazdę i inne czynności) – to reguluje już Ustawa o czasie pracy kierowców w art. 12:

2. Tygodniowy czas pracy, o którym mowa w ust. 1, może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.

Maksymalny/przeciętny w okresie rozliczeniowym – o co chodzi?

Odpowiadając na pytania zawarte w temacie artykułu – bardzo często spotykamy się z oburzeniem ze strony kierowców, że tak nie wolno. Skoro tygodniowy czas pracy kierowcy jest ustalony, to gdy w jednym tygodniu jest 60 godzin pracy to w drugim już tyle nie wolno. NIE JEST TO PRAWDA.

Przepis właśnie dlatego określa wartość przeciętnej pracy w tygodniu (48 godzin) oraz wartość maksymalną w jednym tygodniu, gdy zachowamy normę przeciętnej 48 godzin. Np. jeśli w dwóch tygodniach z rzędu będzie występowała praca po 60 godzin (czyli razem 120 godzin w dwóch tygodniach), ale w pozostałych tygodniach danego okresu będzie np. po 20-30 godzin, wtedy średnia zostanie zachowana i wszystko jest w porządku.

60+60+30+40 = 190 / 4tyg = 47,5h/tydz

Odpowiednio świadome zaplanowanie czasu pracy oraz jazdy pozwala wykorzystać w zgodzie z prawem możliwości wydłużenia pracy tygodniowej zachowują normę przeciętną i w ten sposób wykonać 120 godzin pracy w dwóch tygodniach.

Okres rozliczeniowy dla kierowcy – maksymalnie 4 miesiące!

Pojęcie okresu rozliczeniowego pojawia się w przedsiębiorstwach transportowych w kontekście warunków zatrudnienia pracowników. Najczęściej spotykane okresy rozliczeniowe, to 1-miesięczny lub 3-miesięczny. Zdarza się jednak, że jeśli mamy do czynienia z firmą np. produkcyjną, gdzie większość załogi to zwykli pracownicy (nie kierowcy) wówczas stosowane są domyślnie standardy określone w Kodeksie Pracy i wtedy wprowadza się okres rozliczeniowy 12-miesięczny.

UWAGA! W takim przypadku należy niezależnie ustalić inną długość okresu rozliczeniowego dla pracowników WYKONUJĄCYCH czynności kierowcy, bo oni podlegają pod specjalną Ustawę, która nie zezwala na stosowanie dłuższego niż 4 miesiące okresu rozliczeniowego dla takich pracowników.

Informacje takie określa się w Regulaminie Pracy lub układzie zbiorowym pracy. Odpowiednie informacje są też sposobem na pouczenie kierowcy o wymaganiach w danej firmie:

• maksymalny czas pracy kierowcy (w dniu, tygodniu, w okresie rozliczeniowym)
• maksymalny czas jazdy ciągłej (czyli 4,5 godziny po obowiązkowej przerwie lub odpoczynku)
• czym jest regularny odpoczynek tygodniowy, gdzie należy odbierać ten odpoczynek regularny

Ze względu na to, że odpoczynek tygodniowy w większości przypadków jest powiązany z dziennym okresem odpoczynku może dochodzić do nieporozumienia, iż czas pracy kierowcy „zeruje” się po odpoczynku tygodniowym. Analogicznie do zakończenia czasu prowadzenia pojazdu po odpoczynku dziennym. Niestety nie jest to prawidłowe podejście. Tygodniowy i dwutygodniowy czas pracy kierowcy obliczany jest w tygodniach kalendarzowych (poniedziałek – niedziela) i nie mają na to wpływu odpoczynki tygodniowe.

Zgodnie z definicją zawartą w Rozporządzeniu 561/2006 WE „dzienny czas prowadzenia pojazdu” oznacza łączny czas jazdy od zakończenia jednego dziennego okresu odpoczynku do rozpoczęcia następnego dziennego okresu odpoczynku lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku, a tygodniowym okresem odpoczynku.

Czas pracy a rozkłady czasu pracy i praca w nadgodzinach

Pracownicy wykonujący pracę kierowcy bardzo często przekraczają typowe normy pracy. Wynika ze specyfiki tego zawodu – kierowcy pracują „w terenie”, ich praca zależy od warunków na drodze, pogody, kolejek do rozładunku na magazynach, sytuacji losowych (awarie pojazdu, zdarzenia na drodze). Dlatego ze względu na potrzebę późniejszego rozliczenia wynagrodzenia stosuje się różne metody generowania dokumentów potwierdzających czas pracy i wykazanie okresu odpoczynku. Również na potrzeby ewentualnej kontroli ITD lub PIP (Państwowej Inspekcji Pracy).

Kontrolerzy interesują się np. tygodniowym okresem odpoczynku, np. jak realizowany jest regularny tygodniowy okres odpoczynku – bo nie wolno go odbierać w kabinie pojazdu lub czy nie występują nagminne przekroczenia tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu.

Warto pamiętać, że kary za brak prawidłowego tygodniowego okresu odpoczynku mogą sięgać kilku tysięcy złotych, dlatego te wszystkie zasady pomimo, że są znane powszechnie, trzeba przypomnieć każdemu kierowcy w ramach szkolenia na stanowisku pracy.

O czasie pracy kierowców warto informować na każdym kroku, przy każdej okazji – dbając o aktualność i spójność tych informacji. Zmiany wynikające z Pakietu Mobilności (np. zasad tygodniowego okresu odpoczynku obliczanego dla okresu 4 tygodni, skracania odpoczynku dobowego na powrocie do bazy czy wymagań rekompensowania skróconego odpoczynku tygodniowego równoważnym okresem odpoczynku wykorzystanym jednorazowo łącznie z innym okresem odpoczynku trwającym , co najmniej 9 godzin – przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu).

Odpoczynek tygodniowy (odpoczynek regularny) w transporcie drogowym odgrywa dodatkową rolę w przypadku odpoczynków dziennych. Skrócony dzienny okres odpoczynku może być wykorzystany maksymalnie 3-krotnie pomiędzy dwoma okresami tygodniowego okresu odpoczynku. Inaczej mówiąc, można skrócić odpoczynek dzienny 3-krotnie po każdym odpoczynku tygodniowym.

Czas jazdy dziennej obliczany pomiędzy jednym dziennym okresem odpoczynku a kolejnym dziennym okresu odpoczynku lub tygodniowym okresem odpoczynku jest ograniczony do 9 godzin lub 10 godzin. I znowu te zasady są ograniczone w tygodniu kalendarzowym – możliwe jest dwukrotne wydłużenie czasu jazdy dziennej ponad 9 godzin w tygodniu kalendarzowym. A to oznacza, że w 52 tygodniach w roku, takich wydłużeń może być maksymalnie 104. I nie zmieni tego żaden rozkład pracy, dodatkowe odpoczynki tygodniowe, odpoczynek dobowy odbierany w nietypowy sposób. Reguły te są niezmienne dla wszystkich.

Założenia socjalne rejestrowania i ograniczania czasu pracy kierowców

Praca kierowcy i prowadzeniu pojazdu używanego w transporcie drogowym oprócz względów bezpieczeństwa jest również istotne dla zachowania zasad uczciwej konkurencji pomiędzy przedsiębiorstwami transportowymi. Wzrastające koszty pracy kierowcy nakazują optymalizować sposoby wypłaty pensji kierowcy prowadzącemu pojazd. Zarejestrowana każda minuta pracy, rozpoczęcie i zakończenie dziennego okresu pracy, informacja o tym jak kierowca wykonywał pracę w dni wolne jest elementem działań kadrowo-płacowych.

Prowadzenie pojazdu, a wynagrodzenie kierowcy

WAŻNE: nie wolno uzależniać wynagrodzenia kierowcy od liczby przejechanych kilometrów lub ilości przewiezionego ładunku (jeśli mogłoby to wpłynąć na powstawanie naruszeń). Chodzi właśnie o bezpieczeństwo, ale i punkt styku z finansami kierowcy. Nie wolno zachęcać premiami do wydłużania maksymalnego czasu jazdy i naruszania zasad czasu pracy kierowcy.

Do dokładnego rejestrowania czynności zawodowych kierowców służą karty kierowcy, które muszą być systematycznie odczytywane przez pracodawcę zatrudniającego kierowców zarówno w stosunku pracy jak i na umowach zleceniu, czy samozatrudnieniu.

Efektem tych odczytów jest stworzenie dokumentacji kadrowej w postaci ewidencji czasu pracy, gdzie na podstawie systemu zatrudnienia (np. równoważnego systemu czasu pracy lub w przerywanym systemie czasu pracy) oblicza się należne wynagrodzenia.

Nadgodziny z tytułu przekroczenia normalnego czasu pracy kierowcy lub nadwyżka ponad przedłużony wymiar czasu pracy, są obliczane dokładnie tak samo jak każdemu innemu pracownikowi. Problemem merytorycznym staje się jednak dobre zidentyfikowanie DOBY PRACOWNICZEJ.

W przypadku kierowcy, który może skracać lub wydłużać czas odpoczynku dobowego, ma zmienny dzienny czas prowadzenia pojazdu, jego doba staje się „ruchoma”. Oczywiście potoczność tego określenia jest powodem kolejnych nieporozumień. Uproszczenie sposobu liczenia godzin pracy do sumy matematycznej w miesiącu pozbawia kierowcę należnego wynagrodzenia za nadgodziny. Specyfika czasu pracy kierowcy. Należy pamiętać, że praca w nadgodzinach może mieć charakter stały (chociaż powinny one występować w przypadku ratowania życia lub zdrowia, ewentualnie w przypadku szczególnych potrzeb pracodawcy).

Specyfika pracy kierowcy transportu drogowego wymaga wykorzystywania przerw w pracy (art. 13 Ustawy o czasie pracy kierowców):

Art. 13. 1. Po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin oraz w wymiarze nie krótszym niż 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9 godzin. Przerwa może być dzielona na okresy krótsze trwające co najmniej 15 minut każdy, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie.
2. Przerwy, o których mowa w ust. 1, ulegają skróceniu o przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy kierowcy wynosi co najmniej 6 godzin.

oraz przerw w prowadzeniu pojazdu, które muszą się pojawić w odpowiednim momencie od chwili rozpoczęcia pracy. To reguluje art. 7 Rozporządzenia WE nr 561/2006:

Po okresie prowadzenia pojazdu trwającym cztery i pół godziny kierowcy przysługuje ciągła przerwa trwająca co najmniej czterdzieści pięć minut, chyba że kierowca rozpoczyna okres odpoczynku.
Przerwę tę może zastąpić przerwa długości co najmniej 15 minut, po której nastąpi przerwa długości co najmniej 30 minut, rozłożone w czasie w taki sposób, aby zachować zgodność z przepisami akapitu pierwszego.
W przypadku pracy w załodze kilkuosobowej kierowca może wykorzystać przerwę trwającą 45 minut w pojeździe kierowanym przez innego kierowcę, pod warunkiem że kierowca, który ma przerwę, nie jest zaangażowany w pomoc kierowcy prowadzącemu pojazd.

Podsumowanie ogólne – czas pracy kierowcy transportu drogowego

Skróty myślowe, slang branżowy, nieaktualna wiedza – powodują nieporozumienia w dyskusji nt. czasu jazdy / pracy kierowcy. Tak jak każdy zawodowiec, również w transporcie, w każdym dniu pracy kierowca mierzy się z wyzwaniami swojego zawodu. Uzyskane dawno temu uprawnienia powinny być systematycznie aktualizowane – stąd jeśli tylko zaciekawił Cię powyższy artykuł i masz ochotę – POBIERZ NASZ NAJPOPULARNIEJSZY PORADNIK O ZASADACH PRACY KIEROWCY.

Jeśli, jako właściciel lub osoba zarządzająca transportem, rozliczająca kierowców – chcesz potwierdzić swoje przemyślenia lub skonsultować jakieś zagadnienie, np.:

• praca w porze nocnej,
• odpoczynek skrócony,
• regularne tygodniowe okresy odpoczynku,
• regularny odpoczynek dobowy,
• odpoczynek dzienny,
• odpoczynek tygodniowy / odpoczynek regularny,
• rozkład czasu pracy i nadgodziny,
• ewidencja i płace sektorowe,

zapisz się na BEZPŁATNĄ KONSULTACJĘ a nasi eksperci postarają się pomóc.